Postępowanie terapeutyczne
Ewa Matyja
Neurologia i Neurochirurgia Polska 2012; 46, 4: 357-371
Leczenie – kompleksowe i interdyscyplinarne
Zespół post-polio jest schorzeniem o zróżnicowanej symptomatologii. Nie ma dwóch osób po polio i dwóch mięśni u tej samej osoby, które wykazywałyby taki sam stopień uszkodzenia, dlatego leczenie wymaga kompleksowej oceny stanu zdrowia pacjenta [7]. Należy wziąć pod uwagę problemy medyczne, psychospołeczne oraz zawodowe pacjenta. Postępowanie terapeutyczne powinno być prowadzone przez interdyscyplinarny zespół, w skład którego wchodzą lekarze różnych specjalności (neurolodzy, pulmonolodzy, laryngolodzy, kardiolodzy, ortopedzi, psychiatrzy itp.), rehabilitanci, fizjoterapeuci, dietetycy, pielęgniarki, psycholog i pracownik socjalny [6,8,9]. Istotny wpływ na proces leczniczy mają także tzw. grupy wsparcia, np. portale internetowe grupujące osoby po polio; w Polsce taki serwis działa pod adresem: http://postpolio.ofoonr.lublin.pl/. Leczenie pacjentów z PPS powinno uwzględniać wtórne procesy chorobowe oraz proces starzenia się. Ponadto należy pamiętać, że osoby, które nie spełniają wszystkich kryteriów diagnostycznych PPS, mogą odczuwać narastającą dysfunkcję ruchową i wymagać odpowiednich strategii terapeutycznych [10].
W leczeniu PPS nie ma wypracowanych standardów. Jego podstawowym celem jest zmniejszenie objawów zmęczenia i osłabienia mięśni oraz utrzymanie sprawności fizycznej. Jest to leczenie objawowe i wspomagające, a ocena jego efektywności pozostaje subiektywna [4,11,12].
Do najbardziej skutecznych metod łagodzenia objawów PPS należy tzw. metoda „przyspieszania i zwalniania”, zaproponowana przez Lauro Halsteada w 1998 r. [13], w której podstawowym zaleceniem jest modyfikacja stylu życia z ograniczeniem aktywności fizycznej i redukowaniem stresu psychicznego. Pacjentom zaleca się wprowadzenie regularnych przerw na odpoczynek, sen/drzemkę w ciągu dnia, indywidualny program ćwiczeń, używanie lekkich ortez i aparatów zapobiegających nadmiernemu przeciążeniu kończyn oraz kontrolę masy ciała [14,15]. Bruno i wsp. [16] zalecają pacjentom po polio „10 przykazań” i tzw. złotą zasadę polegającą na zrezygnowaniu ze wszystkich aktywności, które wywołują znużenie, osłabienie lub ból. Zmiana stylu życia oraz stosowanie technik oszczędzających energię w znaczący sposób mogą zmniejszyć objawy znużenia [17]. Należy jednak pamiętać, że w przypadku uszkodzeń strukturalnych tworu siatkowatego aktywującego (reticular activating system – RAS) [18], zmiana stylu życia może nie przynieść spodziewanych korzyści.