Postępowanie terapeutyczne
Ewa Matyja
Neurologia i Neurochirurgia Polska 2012; 46, 4: 357-371
Leczenie powikłań ortopedycznych
U pacjentów po polio mogą występować liczne problemy ortopedyczne, spowodowane przewlekłym, nieprawidłowym obciążeniem układu kostno-stawowego. Powstające deformacje strukturalne w obrębie kości i stawów mogą powodować objawy uciskowe nerwów obwodowych i prowadzić do zaburzeń czynnościowo-strukturalnych, np. wywoływać utrwalone ustawienia zgięciowe, złamania, jak również nasilać zmiany związane z osteoporozą, osteoartrozą i skoliozą. Dlatego pacjenci po polio powinni podlegać specjalistycznej opiece ortopedycznej. Czasami wystarczy proste zaopatrzenie ortopedyczne, korekcja stawów skokowych i kolanowych lub odbarczenie w odcinku szyjnym lub lędźwiowym kręgosłupa. W przypadku postępującej skoliozy, nasilenie objawów niewydolności oddechowej może stanowić wskazanie do operacji korekcyjnej kręgosłupa. Pacjenci po polio powinni dbać o utrzymanie odpowiedniego wskaźnika masy ciała, ponieważ nadwaga często nasila schorzenia ortopedyczne.
Osłabienie i zaniki mięśni u pacjentów po polio prowadzą do dużego ryzyka upadków i złamań kości. Polio we wczesnym okresie życia łączy się ze spadkiem aktywności ruchowej i mobilności, co wpływa na zmniejszenie mechanicznego oddziaływania na tkankę kostną, hamuje formowanie kości przez osteoblasty i nasila procesy resorpcyjne. W populacji osób po polio opisywano częstsze występowanie osteoporozy, dlatego pacjenci wymagają oceny densytometrycznej kości i odpowiednio wcześnie podjętej terapii [70,71]. Stwierdzono, że podawanie leków z grupy bisfosfonianów może zmniejszyć ryzyko złamań w tej grupie pacjentów [72].
Leczenie bólu u pacjentów po polio opiera się na kilku podstawowych zasadach: utrzymaniu prawidłowej mechaniki ciała, zaopatrzeniu osłabionych mięśni i stawów oraz modyfikacji stylu życia. Leczenie bólu typu I (PPMP) obejmuje okresowy odpoczynek i ćwiczenia rozciągające. Można stosować różne leki, najczęściej wykorzystuje się kwas acetylosalicylowy i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki rozluźniające mięśnie z klasy benzodiazepin oraz leki używane powszechnie w leczeniu przewlekłego bólu, np. amitryptylinę. Leczenie bólu z przeciążenia typu II obejmuje modyfikację używania kończyn oraz zabiegi z zakresu fizjoterapii, np. krioterapię, ciepło, ultradźwięki, przezskórną stymulację elektryczną nerwów oraz czasami niesteroidowe leki przeciwzapalne. W niektórych przypadkach wskazane są wstrzyknięcia kortykosteroidów lub interwencja chirurgiczna. Leczenie bólu biomechanicznego typu III obejmuje edukację w zakresie postawy i biomechaniki chodu, zmniejszenie masy ciała lub używanie dodatkowych pomocy.