„Dziedzictwo” zapomnianej choroby, wyzwanie dla lekarzy i pacjentów
Ewa Matyja
Neurologia i Neurochirurgia Polska 2012; 46, 4: 357-371
Czynniki predysponujące do rozwoju zespołu post-polio
Udokumentowano wpływ licznych czynników sprzyjających rozwojowi PPS, w tym: ciężkość pierwotnego zakażenia, nasilenie przetrwałych objawów ubytkowych, wiek w momencie zachorowania, płeć żeńska, zwiększona aktywność fizyczna w okresie stabilizacji klinicznej oraz dodatkowe urazy i schorzenia (tab. 3.).
| Czynnik predysponujący | Rozwój PPS |
| Ciężkość pierwotnej infekcji | większe ryzyko u osób, które przebyły porażenną postać polio (ostatnie badania nie potwierdzają takiej korelacji) |
| Czas upływający od ostrej fazy polio | im dłuższy czas, tym większe ryzyko |
| Obecność przetrwałych, resztkowych objawów ubytkowych | im lepszy powrót do zdrowia, tym bardziej prawdopodobny rozwój PPS |
| Wiek w momencie zachorowania | większe ryzyko u osób, które zachorowały w wieku młodzieńczym i dorosłym, u których przebieg choroby był cięższy |
| Płeć | częściej u kobiet |
| Zwiększona aktywność fizyczna i przeciążenie mięśni w okresie stabilizacji stanu klinicznego | im większa aktywność i przeciążenie mięśni tym większa liczba powiększonych jednostek ruchowych, w których łatwo dochodzi do zachwiania równowagi między procesami odnerwienia i reinerwacji |
| Inna choroba lub uraz | im dłuższe unieruchomienie i zmniejszona aktywność ruchowa, tym większe osłabienie mięśni i ryzyko rozwoju PPS |
Czynniki współuczestniczące w rozwoju zespołu post-polio
Normalny proces starzenia. W procesie starzenia się dochodzi do stopniowego ubytku MN i zmniejszenia stężenia hormonu wzrostu, stymulującego produkcję insulinopodobnego czynnika wzrostu (insulin-like growth factor 1 – IGF-1). Zarówno hormon wzrostu, jak i IGF-1 biorą udział w regeneracji nerwów obwodowych oraz kompensacyjnym przeroście włókien mięśniowych. Nałożenie się tych procesów na ograniczoną populację MN po przebytym polio może sprzyjać rozwojowi PPS. Niektóre badania wykazują zmniejszone stężenie IGF-1 w surowicy pacjentów z porażennym polio oraz PPS [85,86]. Odróżnienie objawów PPS od objawów towarzyszących procesowi starzenia się może sprawiać trudności.
Przeciążenie układu mięśniowego. Nadmierna aktywność mięśni u pacjentów po polio może stanowić czynnik wywołujący objawy PPS [87]. Jednocześnie u pacjentów z PPS stwierdzano wzrost stężenia kinazy kreatynowej, korelujący z natężeniem aktywności fizycznej.
Niedostateczna aktywność mięśni. Brak aktywności fizycznej nasila osłabienie mięśni u pacjentów po polio [88], szczególnie po okresie unieruchomienia z powodu choroby lub urazu.
Stres psychiczny nasila objawy PPS, w tym znużenie u 61%, bóle mięśni u 51%, a osłabienie mięśni u 45% pacjentów [12]. Wiele osób po polio ma upośledzony system reakcji na stres, ponieważ nie uwalnia dostatecznej ilości ACTH w odpowiedzi na czynniki stresogenne.