LIST PIERWSZY

[ …o anatomii i fizjologii układu nerwowego człowieka…]

Witaj Przyjacielu.

Zastanawiałem się długo nad sposobem zaspokojenia Twojego zainteresowania tematem Polio i PPS. Zdecydowałem w końcu, że w kolejnych Listach do Ciebie, poprowadzę Twoje zainteresowanie przez zakamarki ludzkiego ciała, szukając śladów pozostawionych przez infekcję poliomyelitis, choroby nazywanej w Polsce chorobą Heine-Medina.

Czeka Cię więc pewna doza wysiłku do pójścia moim śladem. Nie martw się, że nie dasz rady, że przecież nie potrafisz biegać ani wspinać się!!! To będzie tylko wysiłek umysłowy. Do naszego dzieła nie są potrzebne sprawne ręce czy nogi. Sam wiesz zresztą dobrze o tym.

Nasze zadanie ułatwi nam krótkie zapoznanie się z anatomią i fizjologią układu nerwowego człowieka. Zapytasz: dlaczego tego akurat układu, a nie w pierwszym rzędzie układu ruchu? Przecież nie możesz samodzielnie chodzić, masz krótszą nogę lub porażenie rąk.

Wkrótce odpowiem na Twoje wątpliwości. Tak więc, Przyjacielu, do dzieła.

W skład układu nerwowego, rozpatrywanego dla naszych potrzeb, wchodzi: centralny układ nerwowy, składający się z mózgowia z szeregiem struktur (odpowiedzialnych m. in. za termoregulację, oddychanie, połykanie, koordynację ruchową) oraz rdzenia kręgowego, a dalej: nerwy układu obwodowego unerwiające wszystkie narządy ciała i przez które mózg komunikuje się z naszym całym ciałem, czyli oczywiście i z mięśniami.

Polecenie wykonania ruchu wydane w ośrodku ruchowym w mózgowiu jest „przewodzone” poprzez rdzeń kręgowy, następnie po „przełączeniu” do nerwu obwodowego – dociera do mięśnia. Rdzeń kręgowy jest takim olbrzymim pękiem cieniutkich „przewodów” – nerwów, pogrupowanych w tak zwane SZLAKI od i do mózgowia oraz wypustki komórek nerwowych rdzenia kręgowego, które otaczają komórki nerwowe zgrupowane centralnie w „istocie szarej”. Jakbyśmy zobaczyli przekrój rdzenia kręgowego w formie takiego „plasterka”, to ujrzelibyśmy taki owalny kształt z umieszczonym centralnie polem podobnym w obrysie do motyla – to „istota szara”, z „istotą białą” na obwodzie. Patrząc od przodu widzimy dwie wypustki – nazywają się one ROGAMI PRZEDNIMI, a patrząc od tyłu – widzimy ROGI TYLNE. Rogi przednie to skupisko komórek nerwowych, od których biorą początek nerwy ruchowe dla lewej i prawej strony ciała, które przynoszą z mózgu POLECENIE RUCHU – a więc rogi przednie są ROGAMI RUCHOWYMI. A ponieważ mózg musi wiedzieć, co się dzieje w organizmie i naturalnie w mięśniach też – musi dostawać informacje oddolne i one napływają poprzez nerwy CZUCIOWE do ROGÓW TYLNYCH, w których zlokalizowane są skupiska komórek odbierających bodźce czuciowe – są one zatem ROGAMI CZUCIOWYMI. Oczywiście następuje komunikacja i koordynacja poprzez mózg tych wszystkich informacji, ale ona nie musi następować tylko poprzez mózg. Jest wiele połączeń między nerwami CZUCIOWYMI A RUCHOWYMI na poziomie samego rdzenia kręgowego – przykładem są odruchy ruchowe wywołane przez reakcję czuciową, na przykład po stuknięciu młoteczkiem neurologicznym.

Oprócz nerwów CZUCIOWYCH I RUCHOWYCH są jeszcze i inne nerwy, które nazywamy AUTONOMICZNYMI – to one sterują pracą jelit, narządów wydzielniczych – bez naszej wiedzy.

I jak Przyjacielu, nadążasz za moim tokiem myślenia? Tak? To cieszę się bardzo. W takim razie penetrujemy dalej ten temat.

Nas interesują najbardziej NERWY RUCHOWE, które wychodzą z ROGÓW PRZEDNICH rdzenia kręgowego i są z tymi rogami połączone za pomocą styku – takiego połączenia, które nazywamy SYNAPSĄ. Czyli tutaj następuje „przełączenie ” impulsu nerwowego z ROGU PRZEDNIEGO do NERWU RUCHOWEGO, który tutaj ma swój początek – jest to tzw. DRUGI NEURON DROGI RUCHOWEJ. Dalej ten nerw ruchowy wychodzi przez specjalne otworki w obrębie kręgów kręgosłupa i biegnie już do włókienek mięśniowych – i unerwia NAJWYŻEJ KILKANAŚCIE WŁÓKIEN MIĘŚNIOWYCH zależnie od precyzji ruchu mięśnia – w przypadku mięśni ruchowych gałki ocznej, to nawet jeden nerw unerwia tylko kilka włókien mięśniowych.

Włókna mięśniowe są unerwiane nie tylko przez NERWY RUCHOWE zwane nerwami ALFA, ale jeszcze przez nerwy typu BETA I GAMMA – są one odpowiedzialne za kontrolę napięcia mięśnia i jego METABOLIZM.

Trzeba podkreślić wyraźnie : NERWY RUCHOWE ALFA , NERWY BETA I GAMMA NIE TYLKO SĄ PO TO, ABY MIĘSIEŃ PRACOWAŁ, CZYLI REAGOWAŁ SKURCZEM, ALE TEŻ PO TO BY ZAPEWNIĆ MIĘŚNIOWI PRAWIDŁOWY METABOLIZM.

BEZ PRAWIDŁOWEGO UNERWIENIA MIĘSIEŃ NIE TYLKO NIE PRACUJE, ALE POWOLI GINIE – DEGENERUJE SIĘ I ZAMIENIA POWOLI W TKANKĘ ŁĄCZNĄ – a ona już nie ma zdolności do SKURCZU.

Tym sposobem dotarliśmy do końca tego tematu. W następnym Liście zapoznam Cię, Przyjacielu, z początkowym stadium choroby, czyli infekcją wirusem Poliomyelitis. Dla ułatwienia będę używał w następnych Listach nazwy Polio, jako nazwy międzynarodowej (w wersji też skróconej), zamiast Heine Medina.

Jeżeli rozbudziłem bardziej Twoje zainteresowanie poruszonym tematem, to zajrzyj np. na strony Wikipedii i tam możesz rozszerzyć swoją wiedzę o anatomii układu nerwowego człowieka.

Pozdrawiam Cię serdecznie,

„Rysiek”